ŞEKER PANCARLARINDA CERCOSPORA BETİCOLA
ŞEKER PANCARLARINDA CERCOSPORA BETİCOLA (YAPRAK LEKESİ)
Temel besin maddeleri arasında yer alan şeker, ülkemizde şeker pancarından elde edilmektedir. Şeker pancarı dünyada olduğu gibi ülkemiz de de endüstri bitkileri arasında yer alan en önemli bitkilerden biridir. Şekerin verimli ve kaliteli olmasını etkileyen birçok faktör vardır bunlardan en önemlisi de iklimdir. Son zamanlarda iklim değişikliğinden dolayı şeker pancarında görülen hastalık ve zararlıların popülasyonların da önemli derecede artış gözlemlenmiştir. Özellikle son yıllarda ülkemizde şeker pancarında görülen hastalık oranlarındaki artış şeker pancarını verim ve kalite bakımından olumsuz yönde etkilemiştir. Türkiye’de şeker pancarı ekim alanlarında görülen ve ekonomik önem taşıyan hastalıkların başında Cercospora beticola (Yaprak lekesi) hastalığı gelmektedir.
Şeker pancarında Yaprak lekesi hastalığının Belirtileri ve Oluşumu
Yaprak lekesi hastalığın çıkışı ve gelişmesi o dönemki üretim yılının yağış ve sıcaklık parametreleriyle doğrudan etkilidir. Fungus sporlarının yapraklar üzerinde çimlenip stomalardan içeri girmesi ve enfeksiyonun başlaması için uygun koşulların oluşması gerekmektedir. Fungus sporlarının aktif olduğu koşullar, gündüz hava sıcaklığının 25-27°C gece ise 15-17°C hava sıcaklıkların olması hastalığın oluşmasında en uygun koşullardır. Özellikle gündüz sıcaklıklarının 30°C ve gece sıcaklıklarının 17-18°C olduğu günler fungus sporları yüksek oranda aktif hale gelmektedir. Ayrıca sahile yakın rakımı düşük bölgelerde gece sıcaklıkları ve nem yüksektir ve bu bölgelerde şeker pancarlarının Cercospora yaprak lekesi hastalığına yakalanma riski daha fazladır.
Hava sıcaklığı uygun sıcaklıklarda olsa dahi eğer nispi hava nemi uygun koşullarda olmaz ise hastalık etki edemez ve epidemik bir patlama yapamaz.
Fungusun yaşamını toprakta, yaprakta ve tohum artıkları üzerinde 2 veya 3 yıl arasında devam ettirebilen sporlar yağmur damlaları, rüzgâr veya çeşitli hava koşulları sayesinde şeker pancarı yapraklarına taşınır.
Çeşitli yollar ile yaprak üzerine taşınan sporlar bitkilerin tarla yüzeyinin tamamını kaplamasından itibaren sıcaklık ve nisbi hava neminin de uygun şartlar oluşmasıyla beraber en erken Mayıs ayının sonuna doğru çimlenir ve alt yüzeydeki gözeneklerden içeri girip parankima dokusunda gelişimini devam ettirirler. Yaprakta ilk hastalık belirtileri ise 7 ila 14 gün arasında görülür. Bu dönemin sonlarına doğru ise en erken Mayıs sonu Haziran başına doğru pancarların önce dıştaki yaşlı yapraklarının kenarları kırmızı veya koyu kahverengi bir renk ile çevrilir sonrasında ise ortası gri-siyah renkli 2-3 mm çapında dairesel yuvarlak lekelerin oluştuğu gözlemlenir. Bu gözlemlenen lekeler Cercospora hastalığının başladığını belirtir. Yapraklardaki lekeler hastalığın şiddetiyle kısa zamanda çoğalıp birleşir. Yüzeyleri tamamen lekeyle kaplı olan yapraklar zamanla kurur ve yapraklar ölmeye başlar. Çok ağır salgınlarda şeker pancarları yapraklarını tamamen kaybeder ve yeni yaprak oluşumuna gittiği zamanda ise şeker oranında kayba neden olurlar ve yeni sürdükleri bu yapraklarda hastalığa kapılarak ölürler. Böylece pancarın başı yukarıya doğru konik bir şekilde uzamış olur. Bu konik baş en çok pancarın kökü kadar uzama gösterir. Cercospora lekeleri tarlanın değişik yerlerinde sadece birkaç bitkide görülürken zamanla bu bitkiler enfeksiyonun öbek noktası haline gelir böylelikle hastalık bütün tarlaya yayılmış olur.
Hastalığın Ekonomik Önemi:
Hastalık şeker pancarı yapraklarının yaz ortasından itibaren ölmesine ve yeni yapraklar sürerek yenilenmesi ile birlikte kök büyümesini ve şeker birikimini azaltır. Hastalığın Türkiye’de görüldüğü Marmara ve Karadeniz bölgelerinde ilaçlama yapılmadığı zaman enfeksiyon derecesine bağlı olarak kök verimi %1-26, şeker varlığı %3-13 ve artırılmış şeker varlığı %5-18 oranlarında düşer. Pancarın amino asit azotu varlığı %1-40 artar artırılmış şeker verimi ise %6-36 oranında azalır. Şeker pancarında kayıplar kök veriminde 60-1.830 kg/da, şeker varlığında 0,5-2,0 °S polar şeker, arıtılmış şeker varlığında 0,6-2,4 °S polar şeker ve arıtılmış şeker veriminde 50-415 kg/dekar arasında değişir (Kaya 2015).
Şeker pancarında Cercospora beticola hastalığının belirtilerinden, oluşumundan ve ekonomik olarak verdiği zarardan genel olarak bahsettik. Bu zararlardan korunmanın en etkin yolu hastalık takip etmek ve erken müdahale imkanını yakalamak. Peki Cercospoara riskini nasıl takip edebilirsiniz? Agrovisio, web ve mobil platformu aracılığıyla sunulan kişiselleştirilmiş alarm seçeneklerini kullanılarak cercospora hastalık riskini takip etmek de mümkün! Agrovisio sıcaklık, nem gibi hastalık faktörlerini takip ederken bu faktörlerin hastalık risk oluşturması durumunda alarm ile sizleri uyarıyor, ve hastalıkla mücadelinizde erken uyarıyla sizleri bir adım daha öne taşıyor.
Cansu Kandil
Ziraat Mühendisi
Detaylar için bizi takip etmeye devam edin. Diğer yazılarımızda görüşmek üzere…
Sosyal medya hesaplarımızdan da bizi takip etmeyi ihmal etmeyin.
- T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı SGB Tarımsal Ekonomi ve Plitika Geliştirme Enstitüsü, Tarım Ürünleri Piyasaları – Şeker Pancarı, Ocak 2020, Ürün No: BÜ-20.
- Eştürk, Ö. 2018. Türkiye’de Şeker Sektörünün Önemi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 2 (1) 2018, 67-81
- Kws.com. 2021. Hastalıklar – Bitki büyümesi yönetimi – Danışmanlık- KWS SAAT SE & Co. KGaA. [online] Available at: <https://www.kws.com/tr/tr/danismanlik/bitki-buyumesi-yonetimi/hastaliklar/> [Accessed 13 September 2021].
- Çolak, A. 2008. Türkiye’de şeker pancarı yaprak lekesi etmeni Cercospora beticola’ ya karşı kullanılan fungisitlerde dayanıklılık oluşumunun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Anakara.
- Turktob.org.tr. 2021. [online] Available at: <https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi21/33-37.pdf> [Accessed 13 September 2021].
- Bitki Koruma. 2021. Şeker Pancarında Yaprak Leke Hastalığı (Cercospora beticola) – Bitki Koruma. [online] Available at: <http://www.entofito.com/cercospora-beticola/> [Accessed 13 September 2021].
0 Comments